Nederlandse koel- en vrieshuizen maken bijna allemaal gebruik van de Nekovri-voorwaarden, de branchevoorwaarden van de Vereniging van Nederlandse Koel- en Vrieshuizen (“Nekovri”). En dat is niet voor niets. De voorwaarden kunnen heel nuttig zijn. Zo zorgt de exoneratie-clausule uit de Nekovri-voorwaarden ervoor dat het koel-/vrieshuis eigenlijk zelden aansprakelijk is voor schade. Maar je kunt het natuurlijk ook te bont maken en dan helpen zelfs de Nekrovi-voorwaarden niet.
Dit jaar hebben twee rechtbanken in twee verschillende procedures zich gebogen over de exoneratieclausule uit de Nekovri-voorwaarden. In beide gevallen had H&S Coldstores een beroep gedaan op de uitsluiting van de aansprakelijkheid.
Vorige week besprak ik al het vonnis waarbij H&S Coldstores met succes een beroep deed op de exoneratie-clausule uit de Nekovri-voorwaarden. Lees hier dat blog: “sinaasappelsap met stukjes“. Deze keer komt H&S Coldstores er minder goed vanaf.
Ontdooide bessen
H&S Coldstores slaat een grote partij diepgevroren bosbessen op. De bessen moesten op een temperatuur van -18C worden bewaard. Na een verhuizing vanwege ruimtegebrek lagen de bosbessen vanaf 2015 in een vrieshuis in Dodewaard. Daar was niet permanent personeel aanwezig. Een warehouse manager zou de temperatuur op afstand in de gaten houden, maar deze manager viel uit vanwege gezondheidsredenen. De vriesinstallatie in het vrieshuis was verouderd en vertoonde in ieder geval enkele problemen.
In de zomer van 2018 was het tropisch warm. In die periode liep de temperatuur in het vrieshuis flink op, op enig moment zelfs tot net onder de -5C. Na onderzoek bleek de temperatuur van de bessen al enkele jaren te hoog. Een verzekeraar keert in verband met de schade zo’n € 1 miljoen euro uit aan de eigenaar. Deze verzekeraar wil verhaal halen op H&S Coldstores, maar deze betwist aansprakelijk te zijn.
Bij de rechtbank Rotterdam doet H&S Coldstores een beroep op de exoneratie-clausule uit de Nekovri-voorwaarden (artikel 55 lid 3). Op grond die clausule is H&S Coldstores alleen aansprakelijk als de schade is veroorzaakt door opzet, grove schuld of grove nalatigheid van H&S Coldstores zelf of haar leidinggevende ondergeschikten. En, zo betoogt H&S Coldstores, dat de vriesinstallatie het in de snikhete zomer onvoldoende functioneerde kwam niet door opzet, grove schuld of grove nalatigheid van de mensen die de scepter zwaaien bij H&S Coldstores.
Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank oordeelt dat H&S Coldstores had moeten weten dat een juiste temperatuur cruciaal was voor de kwaliteit en waarde van de bosbessen. Het vrieshuis moest de temperatuur dan ook goed in de gaten houden. Dat gold nog sterker nu zij wist dat vriesmachine verouderd was en niet probleemloos functioneerde. Dat was op zichzelf misschien nog niet voldoende om aan te nemen dat er sprake was van grove schuld of grove nalatigheid op directieniveau. Zo had de directie wel een werkinstructie uitgevaardigd waar juist in was opgenomen hoe vaak de temperatuur moest worden gecontroleerd en welke acties nodig waren in geval van overschrijding. Maar, zo oordeelt de rechtbank, in dit geval vroegen de hoge buitentemperaturen en de problemen met de verouderde vriesinstallatie om extra zorg en oplettendheid. En juist nu de warehouse manager afwezig was, hadden de CFO en CEO moeten nagaan of de vriesmachine wel voldoende functioneerde om de temperatuur te handhaven. Zij hadden zelf vinger aan de pols moeten houden, maar hebben hier geen vragen over gesteld. Volgens de rechtbank kan (de directie van) H&S Coldstores op grond hiervan grove schuld en grove nalatigheid worden verweten.
Als laatste redmiddel om een hoge aansprakelijkheid te voorkomen deed H&S Coldstores nog een beroep op artikel 55 lid 5 van de Nekovri-voorwaarden. Daarin staat dat als het vrieshuis dan toch aansprakelijk is, de aansprakelijkheid is beperkt tot zesmaal het maandelijkse bewaarloon. Die vlieger gaat niet op. De aansprakelijke partij die grove schuld of grove nalatigheid kan worden verweten kan zijn aansprakelijkheid volgens vaste rechtspraak niet beperken.
In deze uitzonderlijke situatie kwam H&S Coldstores geen beroep op de exoneratie en ook niet op beperking van de aansprakelijkheid. Zij is dus aansprakelijk voor de gehele schade.
De wijze les
Een stevige exoneratie biedt flinke bescherming tegen claims, maar is geen vrijbrief. Een koelhuis moet passende zorg voor de opgeslagen producten bieden en ingrijpen als de situatie daarom vraagt. De mate van zorg en de noodzaak van ingrijpen is afhankelijk van de omstandigheden. Als alle seinen op rood staan en de bedrijfsleiding laat de situatie ongemoeid, dan kan dat kwalificeren als grove schuld. In zo’n geval helpt zelfs de exoneratie niet.
Lees hier de uitspraak van de rechtbank Rotterdam: (rechtbank Rotterdam, 14 april 2021, S&S 2021/600)